เครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภคภาคใต้

วันที่ 11 กันยายน 2557 เวลา 07:00

วัตถุประสงค์

เพื่อหาแปลงเกษตรกรที่สนใจหรือเกษตรที่มีแนวคิดในการเปลี่ยนแปลงระบบการปลูกยางพาราเชิงเดี่ยวมาเป็นการปลูกยางพาราแบบวนเกษตรยาง

ลักษณะกิจกรรม

พูดคุยเกษตรกรที่สนใจเข้าร่วมโครงการ 2 รายที่ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลาคือ 1.นายหนาด แดงคง บ้านเลขที่ 318/6 ม.6 ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา พื้นที่ปลูก 25 ไร่
พืชที่ปลูก ยางพารา พืชร่วมยางคือ จำปาดะ ประมาณ 100 ต้น ลองกอง 100-150 ต้น ละไม 50-100 ต้น สะตอ 20 ต้น มะพร้าว 12 ต้น กล้วยประมาณ 10 กอ ทุเรียนพันธุ์ 30-50ต้น
ทุเรียนบ้าน 20 – 30 ต้น เหลียง 11 ต้น จำปูหลิ้ง 2 ต้น มะไฟ 5-10 ต้น มังคุด 20 ต้น มะม่วงเบา 10 ต้น เงาะ 10-20 ต้น ไม้ป่าอีกหลายต้นเช่น หลุมพอ ไขเขียว จิกนม ชด ชมพู่สาแหรก ฯลฯ

2.นายหลี หลีสกุล ม.7 ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา พื้นที่ปลูก 5 ไร่ พืชที่ปลูก
เงาะ 100 ต้น มังคุด 30 ต้น ทุเรียน 40 ต้น กล้วย 10 กอ มะนาว 10 ต้น สะตอ 5 ต้น ลองกอง 20 ต้น จำปาดะ 5 ต้น บ่อเลี้ยงปลา(ปลานิล/ปลาตะเพียน/ปลาสวาย) ขนาด 50 ตารางเมตร 1 บ่อ

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

พูดคุยเกษตรกรที่สนใจเข้าร่วมโครงการจำนวน 2 ราย ที่ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลาคือ นายหนาด แดงคง นายหลี หลีสกุล

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

ยังไม่ตัดสินใจเลือกแปลงเกษตรกร

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

-

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

-

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-

วันที่ 19 กันยายน 2557 เวลา 07:00

วัตถุประสงค์

เพื่อหาแปลงเกษตรกรที่สนใจหรือเกษตรกรที่มีแนวคิดในการเปลี่ยนแปลงระบบการปลูกยางพาราเชิงเดี่ยวมาเป็นระบบการปลูกแบบวนเกษตรยาง

ลักษณะกิจกรรม

พูดคุยเกษตรกรที่สนใจเข้าร่วมโครงการ 2 รายที่ตำบลทุ่งใหญ่ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาคือ 1.นาย อาทร สุขตำบลทุ่งใหญ่ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
พื้นที่ปลูก 10 ไร่ พืชที่ปลูก ยางพารา พืชร่วมยาง ได้แก่ สละ พะยอม ตะเคียน หลุมพอ ตำเสา สะเดาเทียม สิเหลง ขนุน จำปาดะ จำปูหลิง ไผ่ สับปะรด ผักกูด ผักหวานป่า มันปู ทัง ลองกอง ฯลฯ 2.ครูพงศ์ (สวนตูล อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา) พื้นที่ปลูก 1 ไร่(ส่วนมากเป็นพืชผักสวนครัว)เน้นปลูกในล้อยางรถยนต์ ผักคอนโด เป็นพื้นที่ลุ่มน้ำท่วมถึง พืชที่ปลูก พริก เสาวรส ฟักข้าว(ขี้พร้าไฟ) ยี่หร่า กระเพรา โหรพา ตะใตร่ ปูเล่ คะน้า กวางตุ้ง ผักกาดขาว ผักกาดหอม ผักกูด ผักหวาน (พืชสวนครัวเกือบทุกชนิด) พืชยืนต้น มะนาว จะปลูกในล้อยางตั้งบนโฟมหนาๆช่วงน้ำท่วมจะลอยตามน้ำขึ้นมาและจะปลูกมะนาวในบ่อปลา ขนุน มะนาวโห่ ฯลฯ

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

เกษตรกรเข้าร่วมโครงการ 2 ราย

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

เจอเกษตรกร 2 รายยังไม่ได้ตัดสินใจเลือกเกษรกร

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

-

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

-

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-

วันที่ 20 ธันวาคม 2557 เวลา 09:00

วัตถุประสงค์

เพื่อให้บรรลุผลตาม เอกสารหมายเลข 1 ข้อตกลงเลขที่ 57-ข-012 (ปรับ)

ลักษณะกิจกรรม

เขียนบทความเป็นเอกสารความรู้ เรื่อง "วนเกษตรในสวนยางพารา" สำหรับใช้ประกอบการสัมมนาครูยาง ประจำปี 2558

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

เอกสารประกอบการสัมมนาครูยางประจำปี ๒๕๕๘
ณ ห้องประชุมโรงแรมเซาท์เทิร์นวิว อ. เมือง จ. ปัตตานี วันที่ ๒๔ ธันวาคม ๒๕๕๗ เรื่อง วนเกษตรในสวนยางพารา ผศ. ดร. ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี 1 Assist. Prof. Pramoth Kheowvongsri 2

1คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ 2Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus E-mail pramoth.k@psu.ac.th


ความนำ ปัจจุบันนี้ยางพาราเป็นพืชที่นำไปปลูกทุกภาคในประเทศไทย และรายได้จากยางพารามีความสำคัญต่อประเทศ ต่อเกษตรกรและต่อกลุ่มการค้าที่เกี่ยวข้อง พื้นที่ปลูกยางพาราของไทยปัจจุบัน ล่อแหลมต่อการทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพลดลง (ทั้งระดับนิเวศน์คือที่อยู่อาศัย ระดับพันธุกรรม และระดับชนิด) สวนทางกับนโยบายการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ และแผนส่งเสริมการรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ที่กำหนดให้มีระยะเวลาดำเนินการระหว่าง พ.ศ. 2540-2559 ซึ่งมีนโยบายเกี่ยวข้องกับแนวทางการใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพของชุมชนกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน และตามที่สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติกำหนดไว้ในแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 11

การทำสวนยางพาราของไทยในอดีต ยางพาราเป็นพืชต่างถิ่นที่พระยารัษฏานุประดิษฐ์(คอซิมบี๊ ณ ระนอง) นำเข้ามาสู่ประเทศไทยเป็นคนแรก โดยปลูกที่อำเภอกันตังจังหวัดตรัง ต่อมานิยมปลูกกันจึงได้แพร่กระจายออกสู่ราษฎรในภาคใต้ออกไปมากขึ้นเป็นลำดับ การหักล้างถางพงสมัยปู่ทวดเพื่อการทำไร่ทำสวน ในอดีตจึงมักจะมีการปลูกยางพาราร่วมอยู่ด้วยเสมอ ซึ่งการเริ่มต้นปลูกยางของคนไทยภาคใต้ในอดีตนั้น อาจเริ่มต้นดำเนินการที่เก็บหาเมล็ดจากคนที่ปลูกก่อนมาปลูก หรืออาจถอนต้นกล้ายางสองใบมาปลูก ในพื้นที่ถือคลองของตนเอง จำนวนมากน้อยของการปลูกแต่ละครั้งคราว พึ่งพาปัจจัยภายในจัดสร้างแบบค่อยเป็นค่อยไป ขึ้นอยู่กับความสามารถของครอบครัวที่พอจะทำกันได้ ต้นที่ปลูกไว้ก่อนก็จะแพร่เมล็ดงอกเพิ่มขึ้นมาได้เองบ้าง ปนอยู่กับพรรณไม้ต่างๆในสวน ต้นกล้ายางที่งอกเองต้นไหนต้องการก็เว้นไว้ ตรงตำแหน่งที่ขึ้นหนาแน่นเกินไปก็จะถอนไปปลูกที่ตำแหน่งอื่นๆ หรือตัดสางออกทิ้งเสียบ้างบางส่วน สวนยางพาราในอดีตจึงไม่ค่อยจะเป็นแถวเป็นแนว และมีขนาดต้นยางเล็กใหญ่ไม่สม่ำเสมอ เพราะปลูกเพิ่มหรือเว้นไว้ให้เจริญเติบโตต่างเวลาต่อกันไปเรื่อยๆ ในสวนยางของชาวบ้านจะมีความสามารสร้างรายได้หลายทาง เช่น จากน้ำยางพารา จากผลไม้ท้องถิ่น จากของป่าต่างๆ เช่น สมุนไพร  เห็ด สัตว์ป่า เป็นต้น เป็นการดำเนินชีวิตที่อยู่ร่วมกับธรรมชาติ และพึ่งพาปัจจัยภายในท้องถิ่นของตนเองเป็นหลัก สามารถสร้างรายได้เป็นรายฤดูกาล เช่น สะตอ เนียง ทุเรียน เห็ด ฯลฯ รายเดือน เช่น กล้วย มะพร้าว เหรียง หน่อไม้ รายสัปดาห์ เช่น ปลีกล้วย ขิงข่า ใบตอง ผักพื้นบ้าน ฯลฯ และรายวัน เช่น ไม้กวาดใบมะพร้าว ผลิตภัณฑ์จักสานต่างๆ  เป็นต้น
ชาวสวนบางรายในอดีตดำเนินชีวิตแบบผ้าขี้ริ้วห่อทอง ปลูกทุกอย่างที่กินหรือที่ใช้ในครอบครัว สวนยางพาราของคนไทยในอดีตจึงเปรียบเหมือนศูนย์การค้า(อยากได้อะไรไปหาที่สวน) หรือเปรียบเหมือนตู้เย็นที่มีชีวิตไม่ต้องใช้ไฟฟ้า(อยากกินอะไรไปหยิบหามาจากในสวน)

การทำสวนยางของไทยในปัจจุบัน การทำสวนยางพาราปัจจุบันแตกต่างจากอดีต พึ่งพาปัจจัยภายนอกมากเกินไป ทำลายระบบนิเวศย่อยภายในให้ลดลง เช่น ห้วย หนอง คลอง บึง พืชพรรณประจำถิ่นที่ใช้บริโภคยังชีพ ไม้ใช้สอย รวมกระทั้งการปลูกยางพาราตามพื้นที่ไม่เหมาะสม เช่น ตามที่มีความลาดชันมากเกินไป ตามสองฝากริมฝั่งคลองเป็นต้น ซึ่งควรเว้นไว้เป็นพื้นที่ต้นน้ำลำธาร หรือไว้เป็นแนวป้องกันการชะล้างพังทลายลงสู่ทางน้ำ ฯลฯ เมื่อพื้นที่เหล่านี้ลดลง จึงมีผลต่อวิถีชีวิต วัฒนธรรม สังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อมปัจจุบัน จึงมีส่วนที่ทำให้เกิดผลกระทบในทางลบด้านต่างๆทั้งทางตรงทางอ้อมเพิ่มมากขึ้นด้วย โดยความถี่ของการเกิดและความรุนแรงเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ ชักนำกลับไปสู่ปัญหาเศรษฐกิจและความยากจนของประชาชน รัฐบาลจึงกำหนดนโยบายและแผนเพื่อรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ.2540-2559 โดยให้แบ่งชั้นการใช้ประโยชน์ที่ดินตามความเหมาะสม (แบ่งชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ) ให้มีป่า 40 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ประเทศ ให้อนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ เพื่อช่วยแก้ไขปัญหาแต่ก็ยังมิอาจเห็นเป็นรูปธรรมได้ และผลกระทบก็กำลังทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น ดังพบเห็นได้ตามสื่อสาธารณะทั่วไป เช่น ภัยแล้ง อุทกภัย วินาศภัย วาตะภัย เป็นต้น และเป็นเหตุให้เกษตรกรชาวสวนยางต้องน้ำตาตก เพราะสูญเสียรายได้ เงินใช้จ่ายไม่พอเพียง เกิดความยากจน เกิดความทุกข์ เกิดปัญหาสังคม เป็นต้น

การทำสวนยางพาราของไทยในอนาคต เป็นนิมิตรหมายดีที่จะช่วยให้การใช้ประโยชน์ที่ดินเกิดประโยชน์ร่วมกัน เพราะสรรพสิ่งล้วนพันเกี่ยวตามวิสัยทัศของโครงการ อพสธ. ซึ่งสำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง ได้เล็งเห็นความสำคัญในพระราชดำริส่วนนี้ด้วย เช่นกัน จึงได้มีนโยบายให้ยกเลิกหนังสือที่ กษ ๒๐๐๒/๑/ว ๔๖ ลงวันที่๑๗ ธันวาคม ๒๕๔๔ และกำหนดหลักเกณฑ์วิธีปฏิบัติในการให้สงเคราะห์ปลูกแทนแบบเกษตรผสมผสาน(แบบ ๕) ตามหนังสือที่ กษ ๒๐๐๒/๑/๐๓๐๖ วันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๕๗ รายละเอียด ซึ่งผู้บรรยายได้คัดลอกมาทั้งหมดเพื่อแสดงให้เห็น ดังนี้ ๑.การให้การสงเคราะห์แบบผสมผสาน หมายถึง “การให้การสงเคราะห์ปลูกแทนที่มีกิจกรรมทางการเกษตรตั้งแต่ ๒ กิจกรรมขึ้นไป ภายในพื้นที่และห้วงเวลาเดียวกัน ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้จะสนับสนุนเกื้อกูลซึ่งกันและกันอย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีการผสมผสานระหว่างกิจกรรมดังนี้ พืช+พืช พืช+ปศุสัตว์ พืช+ประมง และพืช+ปศุสัตว์+ประมง โดยมียางพันธ์ดี หรือไม้ยืนต้นที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจเป็นพืชหลัก” ๒.หลักเกณฑ์ในการให้พิจารณาให้การสงเคราะห์ปลูกแทนแบบเกษตรผสมผสาน ๒.๑ การสำรวจรังวัด อนุญาตให้ไม่ต้องตัดเนื้อที่กรณีสวนยางเดิมมีไม้ป่า ไม้ห้วงห้าม หรือไม้ยืนต้นอื่นที่ผู้รับการสงเคราะห์ไม่ประสงค์ที่จะโค่นออก ๒.๒ การปลูกแทนแบบเกษตรผสมผสาน สามารถปลูกแทนด้วยยางพันธ์ดี หรือไม้ยืนต้นเป็นพืชร่วม รวมทั้งการทำปศุสัตว์และการประมง โดยมียางพันธ์ดีหรือไม้ยืนต้นเป็นพืชหลักและพืชรอง รวมกันแล้วไม่ต่ำกว่า ๒ ชนิด ปลูกเต็มเนื้อที่ที่ได้รับอนุมัติให้การสงเคราะห์ ทั้งนี้ ถ้าปลูกยางพันธ์ดีเป็นพืชหลักต้องมีจำนวนต้นยางไม่น้อยกว่า ๔๐ ต้นต่อไร่ และมีระยะปลูกสม่ำเสมอ ๒.๓ กรณีที่ผู้รับการสงเคราะห์ต้องการมีแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร อนุญาตให้ไม่ต้องตัดเนื้อที่แหล่งน้ำได้ไม่เกิน ๕ % ของเนื้อที่ทำจริง ๒.๔ สำหรับกิจกรรมที่จำเป็นต้องสร้างโรงเรือนทางการเกษตร จะต้องไม่มีผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและจำนวนต้นของพืชหลัก ๒.๕ ให้จัดงวดงานเกษตรผสมผสาน ทั้งค่าแรง ค่าวัสดุ และค่าพันธุ์ ตามความจำเป็น และสอดคล้องกับกิจกรรมที่จะดำเนินการ โดยพิจารณาเทียบเคียงหรือให้ใช้อัตราการจ่ายสงเคราะห์ปลูกแทนแบบ ๑ ในกรณียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลัก หรือแบบ ๓ ในกรณีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก เพื่อบันทึกในระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ(ระบบ AFR) แทนก็ได้ ๒.๖ กรณีผู้รับการสงเคราะห์ปลูกแทนแบบ ๑, ๒ และ ๓ มีความประสงค์ขอเปลี่ยนแปลงการปลูกแทนมาเป็นแบบ ๕ และได้รับเงินหรือวัสดุสงเคราะห์ไปแล้วบางส่วน ให้นำเงินที่จ่ายไปแล้วในแบบเดิมมาหักออกจากยอดเงินสงเคราะห์แบบ ๕ เหลือจากนั้นให้นำมาจัดงวดงานใหม่ทั้งหมดรวมทั้งในกรณีกลับกัน ๒.๗ การนำเงินสงเคราะห์มาจัดงวดงาน ตามข้อ ๒.๕ และ ๒.๖ ถ้ามียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลัก ต้องจัดให้ได้ระยะเวลาในการให้สงเคราะห์ ๗ ปี และถ้ามีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก ต้องจัดให้ได้ระยะเวลาในการให้การสงเคราะห์ ๔ ปี กรณีเมื่อจัดงวดงานแล้วเงินไม่พอ ให้ผู้รับการสงเคราะห์ออกเงินสมทบ ๒.๘ ยกเว้นกรณีผู้รับการสงเคราะห์ปลูกแทนแบบ ๔ ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงการปลูกแทนเป็นแบบ ๕ ได้ รวมทั้งในกรณีกลับกัน ๓. ขั้นตอนการพิจารณาอนุมัติให้การสงเคราะห์ปลูกแทนแบบเกษตรผสมผสาน ๓.๑ ให้ระบุข้อความ “เกษตรผสมผสาน(แบบ ๕)” เพิ่มเติมให้ชัดเจนในบริเวณด้านบนของแบบคำขอรับการสงเคราะห์เพื่อการปลูกแทน (ส.ก.ย.๑) และแบบรายงานการสำรวจตรวจสอบเพื่อการปลูกแทน (ส.ก.ย.๒) ๓.๒ ให้ระบุเพิ่มเติมในแบบ ส.ก.ย.๒ ข้อ ๙ หัวข้อ การอนุมัติเพื่อการปลูกแทน ความว่า “เกษตรผสมผสาน โดยมียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลัก” หรือ “เกษตรผสมผสาน โดยมีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก” อย่างใดอย่างหนึ่งให้ชัดเจน เพื่อใช้เป็นข้อมูลบันทึกในระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ (ระบบ AFR) ๓.๓ ร่วมกับผู้รับการสงเคราะห์จัดทำแผนผังฟาร์ม โดยระบุชนิดพืช จำนวนต้น ระยะปลูก และกิจกรรมต่างๆ ภายในสวนสงเคราะห์ รวมทั้งรายละเอียดการจัดงวดตามหลักเกณฑ์ข้อ ๒.๕ และ ๒.๖ แล้วแต่กรณี แนบมาพร้อมกับแบบ ส.ก.ย.๒ นำเสนอ หผ.ปฏิบัติการ เพื่อพิจารณาและนำเสนอ ผอ.สกย.จ./ห.สกย.อ./ห.ศปจ. เพื่ออนุมัติให้การสงเคราะห์ ๓.๔ กรณีกำหนดให้ไม้ยืนต้นชนิดที่อยู่นอกเหนือจากที่สำนักงานฯกำหนดเป็นพืชหลัก ต้องเสนอ ผอ.สกย. พิจารณาอนุมัติให้การสงเคราะห์ ๔. การรายงานผลการให้การสงเคราะห์ ๔.๑ ให้ใช้รายงานการตรวจสวนสงเคราะห์ในหนังสือประจำตัวผู้ได้รับการสงเคราะห์ปลูกแทน งวดที่ ๑ , ๒ และงวดที่พ้นสงเคราะห์ และรายงานการตรวจสวนระบบกลุ่มงวดปกติ งวดที่ ๓ ถึงงวดก่อนพ้นสงเคราะห์ ๔.๒ การรายงานในหนังสือประจำตัวผู้ได้รับการสงเคราะห์ปลูกแทน ให้รายงานดังนี้ ๔.๒.๑ กรณียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลักให้รายงานจำนวนต้น และขนาดเฉลี่ยของจำนวนต้น ๗๐ % เซ็นขึ้นไป มีขนาด/ทรงพุ่ม/สูง......ชั้น/ซม ๔.๒.๒ กรณีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลักให้รายงานจำนวนต้น และเปอร์เซ็นความเจริญเติบโต คือ งามดี.......% ไม่งาม…. % ของจำนวนไม้ยืนต้นที่คงเหลือ ณ วันตรวจ (รวม ๑๐๐ %) ๔.๒.๓ กรณีการปลูกพืชคลุม พืชแซม พืชร่วม/พืชรอง และกิจกรรมอื่นๆให้รายงานเพิ่มเติมให้ชัดเจน ๔.๓  การรายงานการตรวจสอบระบบกลุ่ม ให้รายงานจำนนวนต้นและความเจริญเติบโตของพืชหลัก(ยางพันธุ์ดี หรือ ไม้ยืนต้น) พืชคลุม พืชแซม พืชร่วม/พืชรอง และกิจกรรมอื่นๆเพิ่มเติมให้ชัดเจน ๕. เกณฑ์การผ่านงวดและการสั่งจ่ายเงิน ๕.๑ การผ่านงวด กรณียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลัก ๕.๑.๑ จำนวนต้นยาง ๗๐ % ขึ้นไป ของจำนวนต้นยางที่คงเหลือ ณ วันตรวจ ต้องมีขนาดเป็นไปตามมาตรฐานการเจริญเติบโตของการปลูกแทน แบบ ๑ ๕.๑.๒ จำนวนต้นยางที่คงเหลือ ณ วันตรวจ ต้องมีไม่น้อยกว่า ๗๐ % ของจำนวนต้นยางที่ปลูก แต่ต้องไม่น้อยกว่าไร่ละ ๔๐ ต้น ๕.๒ การผ่านงวด กรณีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก ๕.๒.๑ จำนวนไม้ยืนต้น ๗๐ % ขึ้นไป ของจำนวนไม้ยืนต้นที่คงเหลือ ณ วันตรวจ ต้องมีความเจริญเติบปานกลาง ๕.๒.๒ จำนวนไม้ยืนต้นที่คงเหลือ ณ วันตรวจ ต้องมีไม่น้อยกว่า ๗๐ % ของจำนวนต้นยางที่ปลูก ๕.๓ การสั่งจ่ายเงิน (ค่าแรงและวัสดุ) ให้จ่ายเป็นเงินเข้าบัญชีธนาคารผ้รับการสงเคราะห์เท่านั้น ตามรายการจัดงวดงาน ข้อ ๓.๓ ๖. วิธีปฏิบัติทางการเงินและบัญชี ๖.๑ ให้นำจำนวนเงินที่ได้รับอนุมัติทั้งหมด ซึ่งปรากฏอยู่ในบัตรบัญชีรหัส ๒/๕๓ มาจัดงวดงานเกษตรผสมผสาน และปรับปรุงในระบบบัญชีสงเคราะห์รายตัว (ระบบ R) โดยใช้รหัสเหตุผล ๑๑๔ ไม่ต้องจัดทำใบผ่านสมุดรายวัน เนื่องจากจำนวนเงินเพิ่มและเงินลดเท่ากัน ๖.๒ กรณีเปลี่ยนแปลงการปลูกแทนจากแบบ ๑, ๒ และ ๓ เป็นแบบ ๕ รวมทั้งในกรณีกลับกัน ให้ใช้รหัสเหตุผล ๐๗๑ และจัดงวดงานใหม่ทั้งหมด และปรับปรุงในระบบ R โดยใช้รหัสเหตุผล ๑๑๒ ไม่ต้องจัดทำใบผ่านสมุดรายวัน เนื่องจากจำนวนเงินเพิ่มและเงินลดเท่ากัน ๖.๓ วิธีการคำนวณเงินคงเหลือในกรณีการเปลี่ยนแปลงการปลูกแทน ให้คำนวณจากยอดจำนวนเงินอนุมัติ หักด้วยยอดเงินจ่าย เป็นยอดเงินคงเหลืออยู่ในรหัส ๒/๕๓ ซึ่งเท่ากับยอดเงินคงเหลือของแบบการปลูกแทนเดิม เนื่องจากอัตราการจ่ายสงเคราะห์เท่ากัน ไม่ต้องจัดทำใบผ่านสมุดรายวัน ๗. การบันทึกข้อมูลในระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ (ระบบ AFR) ๗.๑ การบันทึกข้อมูลในระบบรับคำขอและอนุมัติการสงเคราะห์ (ระบบ A) ให้บันทึกหน้าจอ ส.ก.ย.๒ ส่วน ค. ข้อ ๙ ให้เลือกแบบปลูกแทน แบบ ๕ (เกษตรผสมผสาน โดยมียางพันธุ์ดีเป็นพืชหลัก) หรือ แบบ ๕ (เกษตรผสมผสาน โดยมีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก) ตามข้อ ๓.๒ ๗.๒ การบันทึกข้อมูลในระบบตรวจสวนและติดตามสวนสงเคราะห์ (ระบบ F) หลังจากอนุมัติจะได้แบบปลูกแทนเกษตรผสมผสานตามระบบ A กรณีอนุมัติเป็นแบบ ๕ (เกษตรผสมผสานโดยมียางพันดีเป็นพืชหลัก) จะตั้งงวดตรวจสวนตั้งแต่งวดที่ ๑ ถึงงวดที่ ๘ และการบันทึกรายงานการตรวจสวนเหมือนการปลูกแทนด้วยยางพันธุ์ดี (แบบ ๑) และกรณีอนุมัติเป็นแบบ ๕ (เกษตรผสมผสาน โดยมีไม้ยืนต้นเป็นพืชหลัก) จะตั้งงวดตรวจสวนตั้งแต่งวดที่ ๑ ถึงงวดที่ ๕ และการบันทึกรายงานการตรวจสวนเหมือนการปลูกแทนด้วยไม้ยืนต้นที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ (แบบ ๓) สำหรับการจัดงวดงาน หรือเปลี่ยนแปลงการปลูกแทน ให้ดำเนินการตามปกติเช่นเดียวกันกับแบบปลูกแทนอื่นๆ ๗.๓ การบันทึกข้อมูลในระบบบัญชีสงเคราะห์รายตัว (ระบบ R) หลังจากอนุมัติจะได้แบบปลูกแทนเกษตรผสมผสานตามแบบ A สำหรับการจัดงวดงานเกษตรผสมผสาน หรือการจัดงวดงานใหม่ทั้งหมด กรณีการเปลี่ยนแปลงการปลูกแทน ให้ดำเนินการตามวิธีปฏิบัติทางการเงินและบัญชี ตามข้อ ๖.

วนเกษตรคืออะไร? จอน เบเน (Mr. John Bene) ชาวแคนาดากล่าวถึงวนเกษตรเมื่อปี พ.ศ. 2518 โดยได้อธิบายไว้ว่า “เป็นการทำกิจกรรมที่ก่อให้เกิดความยั่งยืนต่อที่ดินในด้านการช่วยเพิ่มผลผลิตรวม ซึ่งต้องประยุกต์ดัดแปลงให้เข้ากับวิถีชีวิตและวิธีการการปฏิบัติของราษฎรในท้องถิ่นนั้นๆ” วนเกษตรในด้านวิชาการเป็นวิชาวิทยาศาสตร์ประยุกต์ ที่ศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของพืชยืนต้น พืชข้ามปี พืชล้มลุก สัตว์เลี้ยงและสิ่งอื่นๆที่เกี่ยวข้องในระบบการใช้ประโยชน์ที่ดิน เพื่อการผลิตในหน่วยพื้นที่เดียวกัน มีประโยชน์ในด้านการอนุรักษ์ความหลากหลายชีวภาพ ทำให้เกิดผลดีต่อสิ่งแวดล้อมต่อสังคม และช่วยให้เกิดความยั่งยืนได้ในระบบการผลิต นักวิชาการจึงมีแนวคิดที่จะนำเอาเทคโนโลยีทางด้านวนเกษตร มาช่วยแก้ปัญหาความยากจนและปัญหาสิ่งแวดล้อมโลก ในสภาวะกาลปัจจุบันจึงได้มีการศึกษาหาแนวทาง นำเอาระบบวนเกษตรเข้าไปแทรกแซงตามสถานการณ์ ของการใช้ประโยชน์ที่ดินรูปแบบต่างๆ เพราะเชื่อว่าวนเกษตรเป็นการใช้ที่ดินที่เหมาะแก่การปฏิบัติทั้งในระดับไร่นาและป่าไม้ จึงได้มีการจัดตั้งองค์กรนานาชาติขึ้นเพื่อทำหน้าที่สนับสนุนด้านการเงินและการวิจัย โดยใช้ชื่อว่าสถาบันวิจัยวนเกษตรนานาชาติ(International Council For Research in Agroforestry) เรียกชื่อย่อเป็นภาษาอังกฤษว่า “อีคราฟ” (ICRAF) สำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่กรุงแเนโรบีประเทศเคนยา สำนักงานย่อยแห่งภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ตั้งอยู่ที่เมือง Bogor ประเทศอินโดนีเซีย สำนักงานหน่วยประสานงานย่อยของ ICRAF ในประเทศไทยตั้งอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่

ความหมายจากนักวิชาการวนเกษตร ปัจจุบันนี้มีการพูดถึงคำว่า “วนเกษตร” กันมากขึ้นในกลุ่มนักวิชาการต่างๆ  และได้มีการอธิบายความหมายออกมาหลากหลาย ดังเช่น บางกลุ่มให้ความหมายว่า เป็นการทำเกษตรป่าไม้  เป็นการทำเกษตรแบบป่า เป็นการทำเกษตรทางเลือก เป็นการทำไร่นาส่วนผสม เป็นการทำเกษตรผสมผสาน เป็นต้น ซึ่งตามที่กล่าวมามีหลักปฏิบัติที่คล้ายคลึงกันกับ “วนเกษตร” และต่อไปนี้จะนำเอาตัวอย่างสรุปความหมายตามข้อคิดเห็นของนักวิชาการที่เริ่มต้นบุกเบิก และองค์กรต่างๆที่เกี่ยวข้องมาแสดงให้เห็น ดังเช่น F. Halle “วนเกษตร” เป็นการใช้ประโยชน์ที่ดินเกี่ยวข้องกันทั้งศาสตร์ ศิลป์ และภูมิปัญญา ในการปลูกไม้ยืนต้นกับพืชอื่นๆผสมกัน โดยอาจจะเลี้ยงปศุสัตว์ร่วมอยู่ด้วยหรือไม่ก็ได้ ผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากที่ดินผืนนั้นๆ จะมีมากกว่าการปลูกพืชเพียงอย่างเดียว ช่วยอนุรักษ์ภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์พืชพรรณ ช่วยอนุรักษ์ดินและน้ำ ลดความเสี่ยงจากความเสียหายของผลผลิต สนองความต้องการทางเศรษฐกิจและสังคมของราษฎรในท้องถิ่นได้มาก ICRAF “วนเกษตร”  คือแนวทางการใช้ที่ดินที่มีการผสมผสานอย่างเหมาะสมระหว่างไม้ยืนต้น กับการผลิตพืชและการเลี้ยงสัตว์  เป็นวิธีที่มีศักยภาพในการให้อาหารสัตว์  เชื้อเพลิง และผลิตผลอื่นๆแก่ครอบครัว ในขณะเดียวกันวนเกษตรจะทำให้ผลผลิตยั่งยืน (Sustainned  Productivity)  จากทรัพยากรธรรมชาติพื้นบ้าน เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน เป็นการช่วยปรับปรุงสภาพแวดล้อมของพื้นที่ปลูกพืชและสัตว์เลี้ยง
J.B  Raintree  “วนเกษตร”  เป็นวิทยาศาสตร์ที่จะปิดช่องว่างการกสิกรรมและการป่าไม้  เป็นการผสมใช้ประโยชน์ที่ดินและกิจการที่เกี่ยวข้องเข้ามาร่วมกัน  เช่น  การนำเอาพืชยืนต้น  พืชล้มลุก พืชข้ามปี  และการเลี้ยงสัตว์  มารวมกันบนพื้นที่เดียวกัน เพื่อหวังผลผลิตจากหลายๆสิ่งดังที่กล่าวมา  บนพื้นฐานของผลผลิต่อเนื่องตลอดไป K.F.S  King และ M.T Chandler  “วนเกษตร”  หมายถึงระบบการใช้ที่ดินอย่างต่อเนื่อง  เพื่อเพิ่มผลผลิตทั้งหมดจากที่ดินนั้นรวมกัน ไม่ว่าจะเป็นการกสิกรรมป่าไม้หรือปศุสัตว์  จะเป็นไปในทางสลับกันหรือผสมผสานกันก็ได้  และการนำเอาวิธีนี้ไปใช้ควรจะผสมกลมกลืนกันกับวิธีการที่ราษฎรในท้องถิ่นนั้นจะปฏิบัติได้ P.K.R  Nair “วนเกษตร”  หมายถึงการใช้ประโยชน์ที่ดินซึ่งเกี่ยวข้องทางสังคมและนิเวศวิทยาโดยการผสมผสานการปลูกไม้ยืนต้น ไม่ว่าจะเป็นพืชเกษตรหรือพืชป่าไม้หรือร่วมกับปสุสัตว์ในหน่วยพื้นที่เดียวกัน จะเป็นไปในทางสลับกันหรือผสมผสานกันก็ได้  วิธีการใช้ประโยชน์ที่ดินแบบนี้ควรจะกลมกลืนกับวิถีชีวิตและความต้องการของราษฎรเป็นหลัก R.A.A  Oldman  “วนเกษตร” ไม่เป็นระบบใดระบบหนึ่ง  แต่เป็นหลักการทั่วๆไปที่มีใช้อยู่แล้ว ซึ่งมีผลทางนิเวศวิทยา ทางคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทางเศรษฐกิจ โดยผลทางชีวภาพอันเกิดจากการปลูกพืชหมุนเวียนอายุสั้นและอายุยาวกับการเลี้ยงสัตว์  และการปรับให้เข้ากับขนบธรรมเนียมประเพณีของท้องถิ่น  กสิกรลดอัตราเสี่ยงภัยเพาะได้ประโยชน์ผสมผสานหลายชนิด กรมส่งเสริมการเกษตร  “วนเกษตร” หมายถึงระบบการใช้ประโยชน์ที่ดิน โดยมีการปลูกไม้ยืนต้นหรือไม้พุ่มกับการกสิกรรมหรือหญ้าอาหารสัตว์และปศุสัตว์  เพื่อหวังผลที่จะได้ผลผลิตสูงสุด โดยรักษาและปรับปรุงคุณภาพของดินให้ดีขึ้น สะอาด บุญเกิด “วนเกษตร” เป็นการบัญญัติศัพท์ขึ้นจากคำในภาษาอังกฤษว่า Agroforestry และภาษาอังกฤษเองก็มาจากภาษลาตินว่า Agricultura รวมกับภาษาอังกฤษว่าForestry ทางคณะวนศาสตร์เห็นว่าเป็นคำที่มีใช้มาแล้วในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ คือ Agriculture  ซึ่งเป็นเรื่องของคณะเกษตรศาสตร์  และ Forestry ซึ่งเป็นเรื่องของคณะวนศาสตร์  จึงนำเอาสองคำมารวมกัน ของภาษาอังกฤษ(จากภาษาลาติน) มาเป็นภาษาไทย(จากภาษาสันตกฤต) ว่า “Agroforestry ตรงกับคำไทย คือ วนเกษตร”  แต่ในวงวิชาการของกรมป่าไม้คำว่า “เกษตรป่าไม้” ซึ่งคำว่า “Agroforestry” นี้ ราชบัณฑิตยสถานยังมิได้ให้คำบัญญัติที่เป็นภาษาไทย ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี “วนเกษตร” เป็นภูมิปัญญาการเพาะปลูกและใช้ประโยชน์พืชพรรณกับการเลี้ยงสัตว์ในที่ดินทำกิน เป็นวิถีชีวิตและวัฒนธรรมการปฏิบัติที่ถ่ายทอดกันมาจากตนรุ่นก่อนๆ แต่เมื่อเข้าสู่ยุคเกษตรกรรมที่ต้องแข่งขันการผลิต พื้นที่ “วนเกษตร” ได้ถูกคุกคามให้ลดน้อยถอยลงเป็นลำดับ คนยุคใหม่เริ่มไม่รู้จักและไม่เข้าใจ และเมื่อประมาณสี่สิบปีที่ผ่านมาสภาวะสิ่งแวดล้อมโลกถึงภาวะวิกฤต เกิดผลกระทบด้านลบอย่างร้ายแรงต่อเศรษฐกิจและสังคม “วนเกษตร”ได้ถูกนำกลับมากล่าวถึงกันใหม่ บนพื้นฐานของการต้องเข้าใจระบบนิเวศ และการนำความหลากหลายทางชีวภาพมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด จึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจกันทั่วไปในปัจจุบัน เพราะมนุษย์จำเป็นต้องอยู่ร่วมกับธรรมชาติ และการจะนำเอา “วนเกษตร” กลับมาใช้ใหม่ในอนาคตนั้น ก็คงจะเป็นไปตามบทบาทหน้าที่ความชอบ และความต้องการของเกษตรกร หน่วยงาน และองค์กร ทั้งนี้เพื่อคุณภาพชีวิตของมนุษย์ต่อไป
ตามที่กล่าวมาข้างต้น สรุปได้ว่า “วนเกษตร” เกี่ยวข้องกับเรื่องขององค์ประกอบที่ดินกับสิ่งแวดล้อม องค์ประกอบทางการเกษตร องค์ประกอบทางไม้ใช้สอย กลยุทธ์ในการจัดการที่ดินทำกิน รวมกระทั้งเรื่องของคุณภาพชีวิตประชากร เป็นต้น การจะอธิบายความหมายของวนเกษตรให้เข้าใจ จึงต้องมีความละเอียดอ่อน และต้องเปลี่ยนแปลงไปตามแต่ละกลุ่มนักวิชาการและกลุ่มประชากร ดังเช่น หากจะอธิบายสื่อความหมายให้กับสถาบันการศึกษาและสถาบันการวิจัยต่างๆ อาจอธิบายเป็นเชิงวิทยาศาสตร์ที่กล่าวถึงบทบาทและความสำคัญของการเกษตรกรรม แต่เมื่ออธิบายสื่อความหมายแก่ครูหรือนักการศึกษาในท้องถิ่น อาจพูดถึงภาพรวมเกี่ยวกับระบบการใช้ประโยชน์ที่ดิน หรือการจัดการที่ดินทำกิน ที่เกี่ยวข้องกับความหลากหลายทางชีวภาพ ที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิต แต่หากอธิบายความหมายวนเกษตรแก่ประชาชนหรือเกษตรกรทั่วไป อาจกล่าวถึงการทำการเกษตรแบบผสมผสาน และการเลี้ยงสัตว์ที่เกื้อกูลกัน เป็นต้น

วัตถุประสงค์ของวนเกษตร การที่องค์กรและหน่วยงานต่างๆต้องการให้มีการศึกษาวิจัย และสนับสนุนให้นำเอาวิธีการของวนเกษตรออกมาใช้ก็เพื่อวัตถุประสงค์หลักต่อไปนี้  คือ 1. เพื่อช่วยแก้ปัญหาความยากจนของเกษตรกรและประชาชน การปฏิบัติตามระบบวนเกษตร ในขั้นต้นจะช่วยแก้ไขระดับความต้องการพื้นฐานได้ เช่น อาหารและพืชประกอบอาหารต่างๆเพราะสามารถผลิตได้เอง จะช่วยลดค่าใช้จ่ายจากการซื้อหาโดยไม่จำเป็น และลดความเสี่ยงจากการบริโภคพืชผักและอาหารที่มีสารพิษ ซึ่งเป็นต้นเหตุของโรคภัยและจะต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาสุขภาพ 2. เพื่อช่วยให้ราษฎรที่มีที่ดินแปลงเล็กแปลงน้อย มีผลผลิตที่หลากหลายมาใช้บริโภคในครัวเรือน ช่วยลดความเสี่ยงและช่วยให้มีรายได้เพิ่มขึ้นจากการขายผลผลิตจากการเพาะปลูกของตนเอง 3. เพื่อช่วยแก้ปัญหาความเสื่อมโทรมของที่ดินทำกิน ให้อุดมสมบูรณ์ขึ้นด้วยลักษณะ โครงสร้างและความหลากหลายในระบบวนเกษตร  เพราะความเสื่อมโทรมของที่ดินทำกินเป็นต้นเหตุของความยากจน 4. เพื่อช่วยแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยใช้วิธีการปฏิบัติในระบบวนเกษตร ช่วยอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ และแบ่งเบาภัยพิบัติจากสภาพสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปให้ดีขึ้น 5. เพื่อช่วยแก้ไขปัญหาการขาดแคลนไม้ใช้สอย เช่น เพื่อการซ่อมแซมต่อเติมที่อยู่อาศัย  โรงเรือนเลี้ยงสัตว์  เครื่องมือการเกษตร  เป็นต้น ในระบบวนเกษตรจะได้ไม้ใช้สอยเหล่านี้จากพืชยืนต้นที่มีอายุมากให้ผลผลิตน้อย หรือเมื่อต้องการตัดสางเอาพืชที่ไม่ต้อง การออก เป็นต้น 6. เพื่อช่วยแก้ปัญหาการขาดแคลนไม้เชื้อเพลิง วัตถุประสงค์นี้จะเน้นที่ไม้ฟืน เพราะวิธีการของวนเกษตรมีพืชยืนต้นรวมอยู่ในระบบด้วย กิ่งก้านสาขาที่แห้งหรือเกิดจากการตัดแต่งพืชที่ปลูกจะนำไปเป็นเชื้อเพลิงได้

ความสำคัญของวนเกษตร หลายประเทศได้ตระหนักถึงปัญหาของป่าไม้ และบทบาทของพืชยืนต้นในการปกป้องและปรับปรุงสภาพแวดล้อม จึงทำให้องค์กรการพัฒนาระหว่างประเทศของประเทศที่พัฒนาแล้ว สนับสนุนให้มีการศึกษาทบทวนศักยภาพและปัญหาของป่าเขตร้อนกันอย่างกว้างขวาง  ผลการศึกษาชี้ให้เห็นปัญหาหลายประการที่มีผลมาจาการลดลงของพื้นที่ป่าไม้ และมีข้อสรุปชี้แนะให้พัฒนาระบบการผลิต ในรูปแบบการปลูกพืชยืนต้นควบคู่ไปกับการปลูกพืชอายุสั้นอื่นๆ ให้มีความหลากหลายเกื้อกูลกันและอาจจะเลี้ยงสัตว์ร่วมด้วยในระบบ จากข้อเสนอแนะนี้มีผลให้ธนาคารโลกเปลี่ยนแปลงนโยบายให้เน้นการพัฒนาไปยังคนยากจนในชนบท  และกำหนดแนวทางปฏิบัติที่ประกอบด้วยแนวคิด ที่จะให้มีการเพิ่มผลผลิตอาหารและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมโดยวิธีวนเกษตร ส่วนองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ(FAO) ได้บททวนนโยบายการให้ความช่วยเหลือไปยังพื้นที่ในชนบทด้วยเช่นกัน  และองค์การวิจัยพัฒนาระหว่างชาติของแคนาดา(International Development Research Center เรียกย่อว่า IDRC) ได้เสนอให้จัดตั้งสภาวิจัยวนเกษตรนานาชาติขึ้นในปี พ.ศ. 2520 เรียกชื่อย่อว่า ”ICRAF” และมีกิจกรรมสนับสนุนงานด้านนี้มาจนปัจจุบัน
ต่อมาได้มีการประชุมสัมมนาเกี่ยวกับการจัดสร้างหลักสูตรวนเกษตรให้เป็นรูปแบบเดียวกัน และจัดตั้งเครือข่ายวนเกษตรขึ้นในภูมิภาคเอเชียภายไต้ชื่อย่อว่า SEANAFE(Southeart Asian  Network for Agriforestry Education)  ประเทศไทยก็รวมอยู่ด้วยในเครือข่ายนี้  ในขณะเดียวกันก็ได้จัดตั้งเป็นเครือข่ายภายในประเทศขึ้นอีกด้วยเรียกชื่อย่อว่า Thai-NAFE(Thai Network for Agriforestry Education) เครือข่ายการศึกษาวนเกษตรภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ขณะนี้มีประเทศสมาชิกอยู่ 6 ประเทศ ได้แก่ ไทย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ เวียดนาม ลาว และ มาเลเซีย เครือข่ายดังกล่าวทำหน้าที่สนับสนุนสถาบันการศึกษาด้านวนเกษตรแก่ประเทศสมาชิก การสนับสนุนมีแผนการดำเนินงานรูปแบบต่างๆ ได้แก่ การสนับสนุนด้านวิชาการและการบริหาร ด้านการพัฒนาหลักสูตร ด้านการพัฒนาเอกสารและการแปลตำรา ด้านการประชุมนักวิชาการอเนกสาขา ด้านการพัฒนาบุคลากร ด้านโครงการวิจัยสำหรับอาจารย์และนักศึกษา ในประเทศไทยการศึกษาด้านวนเกษตรได้เกิดขึ้น และดำเนินงานในรูปเครือข่าย ภายใต้ชื่อ “เครือข่ายการศึกษาวนเกษตรแห่งประเทศไทย” หรือ “Thai-NAFE”  ปัจจุบันมีสมาชิกเครือข่าย 10 สถาบันคือ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์  มหาวิทยาลัยขอนแก่น  มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช  มหาวิทยาลัยลาดกระบัง  มหาวิทยาลัยราชมงคล  มหาวิทยาลัยแม่โจ้  มหาวิทยาลัยนเรศวร  มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี  โดยมีสำนักงานชั่วคราวตั้งอยู่ที่ คณะวนศาสตร์  มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
โดยสรุปกล่าวได้ว่าเครือข่ายการศึกษาวนเกษตรแห่งประเทศไทย ดำเนินงานเพื่อการพัฒนาการศึกษาวนเกษตรในระยะยาว และจะพัฒนาดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่องเพื่อให้บรรลุเป้าหมายของวิสัยทัศน์ ภารกิจและวัตถุประสงค์ โดยจะเน้นกิจกรรมด้านการพัฒนาหลักสูตรและสร้างเกณฑ์ขั้นต้นของการศึกษาด้านวนเกษตร  สนับสนุนและพัฒนาสื่อการสอน  สนับสนุนนโยบายด้านวนเกษตร  เสริมสร้างประสิทธิภาพของบุคลากรด้านวนเกษตร เป็นต้น

หน่วยงานและองค์กรหลักที่เกี่ยวข้องกับวนเกษตร FAO(Food and Agriculture Organization) เป็นองค์กรที่ให้ความช่วยเหลือประเทศที่กำลังพัฒนา  เพื่อฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้และเชื่อเพลิง การขาดแคลนอาหารและการแก้ปัญหาความยากจน IDRC(International Development Research Center) เป็นศูนย์การค้นคว้าวิจัยการพัฒนาระหว่างชาติ เกี่ยวกับการจัดการที่ดินในเขตร้อน ป่าไม้  อาหาร  และคน  ดังนั้นแนวทางการวิจัยจึงชี้ไปสู่ระบบวนเกษตร  จึงสนับสนุนการจัดตั้ง ICRAF ขึ้นโดยตั้งสำนักงานชั่วคราวอยู่ที่นครแอมสเตอร์แดม ประเทศเนเธอร์แลนด์เป็นการชั่วคราว ในปี  พ.ศ. 2520 ICRAF(International Council For Research in Agroforestry) หรือสถาบันวิจัยวนเกษตรระหว่างชาติ โดยคณะกรรมการของ IDRC เห็นว่า ICRAF ควรจะตั้งสำนักงานใหญ่อยู่ในประเทศที่กำลังพัฒนา  ดังนั้นเมื่อศึกษาปัญหาสิ่งแวดล้อมต่างๆแล้ว จึงลงความเห็นว่าควรจะจัดตั้งที่กรุง Nairobi Kenya และปัจจุบันสถาบันนี้ได้ขยายความรับผิดชอบเป็นสถาบันวนเกษตรโลก(World  Agroforestry  Center)  แต่ยังใช้ชื่อย่อว่า ICRAF อยู่เช่นเดิม               CATIE(Centro Agrononico Tropical de Investigacion Ensenanza) สนับสนุนการค้นคว้าวิจัย ฝึกอบรมร่วมมือร่วมงานและแสดงผลงานของศูนย์หรือสถาบัน  และเรื่องเกี่ยวกับชนบทที่ทำมาหากินแปลงเล็กแปลงน้อย ที่ทำกินที่ขาดความอุดมสมบูรณ์ ที่ทำกินอยู่ในที่สูงชัน สถาบันนี้มีการค้นคว้าทดลอง และวิจัยเกี่ยวกับวนเกษตรเองหรือร่วมมือกับสถาบันอื่นๆด้วย ดังนั้นงานเกี่ยวกับวนเกษตรของ CATER จึงกว้างในระดับนานาชาติด้วยเช่นกัน             UNU(The University of the United Nations)  เป็นความคิดของอูทั่น(U Thant)ในสมัยที่เป็นเลขาธิการสหประชาติ แต่ไม่ได้รับการสนับสนุนเพราะขาดเหตุผลบางประการ ต่อมาประเทศญี่ปุ่นให้การสนับสนุน 100 ล้าน USS เพื่อการตั้ง UNU ที่กรุงโตเกียวประเทศญี่ปุ่นในปี  พ.ศ.2518  และต่อมาในปี พ.ศ. 2522  เพิ่มทุนให้เป็น 150 ล้าน USS ให้การสนับสนุนเกี่ยวกับ ความอดยากของประชากรโลก การพัฒนาชนบท การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และในเรื่องการจัดการทรัพยากรธรรมชาตินั้น  แบ่งเป็นโครงการย่อยๆอีก  เช่น  นิเวศวิทยาพื้นฐานในการพัฒนาเขตร้อนชื้น นิเวศวิทยาพื้นฐานในการพัฒนาชนบทเขตโซนที่แห้งแล้ง  แหล่งเชื้อเพลิง  ระบบวนเกษตร  ความเกี่ยวพันระหว่างที่ริมทะเลและป่าพรุ UNU ไม่ใช่สถาบันที่สอนหรืออบรมนักวิชาการ  แต่เป็นที่สนับสนุนให้ทุนการศึกษาการประชุม การให้ข่าวสาร  อันเป็นประโยชน์ต่อมนุษย์และการพัฒนาสังคมชนบท


ข้อดีของวนเกษตรยางพารา เชื่

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

-

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

ขอใช้กิจกรรมนี้บรรลุข้อตกลงที่ 4 ให้ข้อเสนอแนะการทำวนเกษตรยางพารา/ผลักดันให้เกิดการสนับสนุนที่เป็นรูปธรรม ข้อที่ 5 พัฒนาสื่อการเรียนรู้ พัฒนาแนวทางการขับเคลื่อนจากบทเรียนและประสบการณ์ของพื้นที่ และข้อที่ 6 รณรงค์ขยายผลการปลูกยางพาราแบบวนเกษตร 

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

ขอความช่วยเหลือเอกสารการเงินและการลงทะเบียน

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-

วันที่ 4 มกราคม 2558 เวลา 09:00

วัตถุประสงค์

เพื่อให้บรรลุผลตาม เอกสารหมายเลข 1 ข้อตกลงเลขที่ 57-ข-012 - เพื่อประชุมคณะทำงานวางแผนการจัดเวทีเสวนาโครงการวนเกษตรยางพารา

ลักษณะกิจกรรม

ได้ประชุมทีมแกนนำ เพื่อวางแผนการจัดเวทีเสวนา การผลักดันนโยบายการทำสวนยางเกษตร วันเสวนา 13 มกราคม 2558

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

• กำหนดกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จำนวน ......คน ที่เชิญเข้ามาร่วมเวทีเสวนา ณ สถานที่ ณ ห้องประชุม 260 คณะทรัพยากรธรรมชาติ ม.สงขลานครินทร์
• ได้วันจัดเสวนา คือ วันที่ 13 มกราคม 2557 โดยใช้สถานที่ ณ .........
• ได้รูปแบบการจัดเวทีเสวนา โดยในเวทีจะให้ความรู้เรื่อง ....... บรรยายโดย ........และมีการจัดนิทรรศการให้ความรู้ในห้องเสวนา

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

- แนวทางการพัฒนาครั้งต่อไป -จัดเวทีเสวนาที่คณะทรัพยากรธรรมชาติ มอ.

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

ขอใช้กิจกรรมนี้บรรลุข้อตกลงที่ 1 ประชุมคณะทำงานเพื่อเพื่อทบทวนรูปแบบแนวคิดพืชร่วมยาง 

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

ขอความช่วยเหลือด้านเอกสารการเงินและการลงทะเบียน

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-

วันที่ 13 มกราคม 2558 เวลา 09:00

วัตถุประสงค์

• เพื่อพัฒนาและประชุมเพื่อพิจารณาข้อเสนอแนะและแนวทางปลูกพืชร่วมยาง สู่การผลักดันเชิงนโยบายต่อไป

ลักษณะกิจกรรม

-เอกชัย  อิสระทะ (พิธีกรดำเนินรายการ) -กำราบ พานทอง(วิทยากรประมวลการเคลื่อนไหวเกี่ยวกับปัญหายางพาราที่ผ่านมา) -สุวิทย์ ทองหอม (วิทยากรประมวลกฎหมาย นโยบายเกี่ยวข้องที่ผ่านมา) -ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี(วิทยากรวนเกษตรยางพาราเพื่อความยั่งยืนและความมั่นคงทางอาหาร) - จัด ณ คณะทรัพยากรธรรมชาติ ม.อ.

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

• ที่ประชุมได้เสนอแนะให้ทางรัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง กับการทำสวนยางวนเกษตร กำหนดนโยบายเพื่อการปฏิบัติให้เห็นเป็นรูปธรรม เช่น นโยบายการทำสวนยางของ สกย.ปรับเปลี่ยนการส่งเสริมการปลูกยางเชิงเดี่ยว ไปสู่การทำสวนยางที่ให้การสงเคราะห์แบบ 5 โดยให้มีค่าตอบแทนเพิิ่มแก่ผู้ปฏิบัติ -เวทีครั้งต่อไปที่ อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุ

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

-

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

ขอใช้กิจกรรมนี้บรรลุข้อตกลงที่ 4 พัฒนาและประชุมเพื่อพิจารณาข้อเสนอแนะแนวทางปลูกพืชร่วมยาง รวมถึงการผลักดันให้เกิดการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยางและท้องถิ่น

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

ขอความช่วยเหลือเอกสารการเงินและการลงทะเบียน

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

นส.วรรณา สุวรรณชาตรี และ นส.พีรยา จินดามณี

วันที่ 21 มกราคม 2558 เวลา 13:00-16.00

วัตถุประสงค์

เพื่อให้บรรลุผลตาม เอกสารหมายเลข 1 ข้อตกลงเลขที่ 57-ข-012 - เพื่อสรุปประชุมผลจากการจัดเวทีเสวนาเรื่องผลักดันนโยบายการทำสวนยางเพื่อความยั่งยืน

ลักษณะกิจกรรม

ประชุมทีมคณะทำงานเวทีเสวนา จำนวน 9 คน

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

ได้ประชุมสรุปคณะทำงาน ณ มูลนิธิชุมชนสงขลา ได้เสนอต่อสรุปผลการจัดเวทีเสวนาร่วมกัน ให้ นายกำราบพานทอง นำไปเสนอผ่านทางจังหวัด และเสนอให้กับอนุกรรมการนโยบายยางแห่งชาติ ตามขั้นตอนต่อไป

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

-ทีมคณะกรรมการมาไม่ครบตามเป้าหมาย เนื่องจากติดภารกิจ

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

ขอใช้กิจกรรมนี้บรรลุข้อตกลงที่ 1 ประชุมคณะทำงานเพื่อเพื่อทบทวนรูปแบบแนวคิดพืชร่วมยาง 

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

-

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-

วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2558 เวลา 09:00

วัตถุประสงค์

เพื่อเป็นวิทยากรบรรยายให้ความรู้เรื่องวนเกษตรยางพาราเพื่อความมั่นคงทางอาหาร

ลักษณะกิจกรรม

เป็นวิทยากร ร่วมประชุมเวทีเสวนาแสดงความคิดเห็นแนวทางผลักดนวนเกษตรยางพารา  เรื่อง วนเกษตรยางพาราเพื่อความมั่นคงทางอาหารและรายได้เสริม

เป้าหมายที่ตั้งไว้

ผลที่เกิดขึ้น

มีผู้เข้าร่วมอบรม 25 คน เป็นเครือข่ายเกษตรกรใน ต.เขาพระ อ.รัตภูมิ และแกนนำปผักพื้นบ้านในสวนยางของภาคใต้
- ผศ.ดร.ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศณี ได้บรรยายเรื่องวนเกษตรยางพาราเพื่อความมั่นงคงทางด้านอาหารและรายได้เสริม
- จากการเสวนาร่วมกัน ทางสำนักงานเศรษฐกิจได้รู้จักพื้นที่ วนเกษตรยางพารา เพื่อทราบกำลังผลิตผักพื้นบ้านในสวนยางของพื้นที่ภาคใต้ เช่น ผักเหมียงที่ปลูกร่วมยาง เพื่อเป็นแนวทางในการนำผักพื้นบ้านที่ปลูกในสวนยางเข้าไปจำหน่ายตามห้างสรรสินค้าในต่อไป

ปัญหา/แนวทางแก้ไข

-

ข้อเสนอแนะต่อ สสส.

-

ความต้องการสนับสนุนจากพี่เลี้ยงและ สจรส.ม.อ.

-

ชื่อผู้ติดตามในพื้นที่ของ สสส.

-