เครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภคภาคใต้

ศูนย์พิทักษ์สิทธิ์ผู้บริโภคจังหวัดสงขลา ได้รับคำถามมากมายเกี่ยวกับอาหารเสริมตัวหนึ่ง คือ คอลลาเจน (collagen)ว่ามันคืออะไร ดีจริงหรือไม่ตามที่มีการโฆษณาทั้งกันอย่างครึกโครมผ่านอินเตอร์เนทและสื่อโฆษณาประเภททีวีโดยนำนางแบบชื่อดังมาเป็นพรีเซนเตอร์ล่าใจสาว ๆ ที่อยากสวยทุกคน

คอลลเจน เป็นสารประเภทโปรตีนชนิดหนึ่ง พบว่าในร่างกายคนเรามีสารคอลลาเจนทั้งหมด คิดเป็นประมาณ 1 ใน 3 ของโปรตีนทั้งหมด คอลลาเจนมีขนาดโมเลกุล 300 กิโลดาลตัน* ประกอบด้วยสายโซ่โพลีเป็ปไทด์ (polypeptide chain) 3 สาย แต่ละสายมีขนาด 100 กิโลดาลตัน (กิโลดาลตัน คือหน่วยวัดน้ำหนักโมเลกุล)

คอลลาเจนได้มาจากกระดูกและหนังของวัว หมู และควาย โดยการต้มด้วยน้ำร้อน ทำให้สายโซ่โปรตีนทั้ง 3 ของคอลลาเจนแยกออกจากกัน และเกิดสลายตัวให้มีขนาดเล็กลงด้วยกระบวนการไฮโดรไลซีส(hydrolisis)  จนคอลลาเจนจึงมีขนาดโมเลกุล 100 กิโลดาลตันหรือน้อยกว่า, จะสังเกตพบว่าขนาดมีความแตกต่างกันอยู่บ้าง คอลลเจนสามารถละลายได้ในน้ำร้อน แต่จะแข็งตัวเป็นเจลเมื่อเย็นลง

ปัจจุบัน พบว่าด้วยกระแสรักษ์สุขภาพ ไม่อยากแก่แต่อยากมีชีวิตที่ยืนยาว มีบริษัทอาหารเสริมหลายรายนำเอาสารคอลลาเจนมาเป็นจุดขายให้ข้อมูลที่ขาดความรอบด้าน บ้างก็บอกว่ามีสรรพคุณลดอาการมีริ้วรอยชะลอความแก่ ผิวพรรณเต่งตึง จึงขอนำข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริงอีกด้านของสารคอลลาเจนดังนี้

1. การโฆษณาว่ามีคอลลาเจนเป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอาง หมายถึงเครื่องสำอางมีส่วนผสมของคอลลาเจน ซึ่งมีคุณสมบัติเพียงผลักคอลลาเจนให้อยู่แค่ชั้นหนังกำพร้าและด้วยคุณสมบัติที่คอลลาเจนสามารถอุ้มน้ำได้ประมาณ 30 เท่าของน้ำหนักตัวมัน จึงทำให้ผิวชั้นหนังกำพร้าชุ่มชื้นขึ้น ซึ่งตลอดการใช้เครื่องสำอางอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอจะทำให้ผิวได้รับความชุ่มชื้นเพิ่มขึ้น จึงแลดูว่าริ้วรอยลดลง

2. การโฆษณาว่าคอลลาเจนที่เป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอางสามารถซึมผ่านผิวหนัง หรือเข้าไปทดแทนคอลลาเจนที่มีอยู่ในผิวตามธรรมชาติได้ เป็นการกล่าวอ้างที่เป็นเท็จ เกินจริง และเกินขอบข่ายของเครื่องสำอางตามกฎหมาย ทั้งนี้เนื่องจากการที่คอลลาเจนคือโปรตีนที่อยู่ใต้ชั้นหนังแท้ และมีโครงสร้างโมเลกุลใหญ่จึงไม่สามารถซึมผ่านผิวหนังได้ด้วยการทาเครื่องสำอาง
   

   สำหรับในกรณีที่กล่าวอ้างว่านำเทคโนโลยีนาโนมาใช้ในเครื่องสำอางในรูปแบบอนุภาคหรือถุงขนาดเล็กในระดับนาโน เช่น ไลโปโซม นีโอโซม  เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการซึมผ่านผิวหนังที่ดีขึ้นนั้น ปัจจุบันยังไม่มีการศึกษาใดที่ยืนยันในเรื่องความปลอดภัยในการใช้ ทั้งนี้เนื่องจากเครื่องสำอางเป็นผลิตภัณฑ์ที่ต้องใช้อย่างต่อเนื่องยาวนาน จึงอาจเกิดอันตรายต่อสุขภาพของผู้ใช้ในระยะยาวได้ หากสารซึมผ่านสู่ชั้นหนังแท้ได้

3. การโฆษณาว่าเครื่องสำอางมีสรรพคุณในการเสริมสร้าง หรือกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน หรือมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงคอลลาเจนที่ผิว เป็นการกล่าวอ้างที่ทำให้เข้าใจได้ว่าผลิตภัณฑ์มีผลต่อการทำงานของระบบภายในร่างกายซึ่งเป็นสรรพคุณทางยา จึงทำให้เข้าใจผิดในสาระสำคัญเกี่ยวกับเครื่องสำอาง เป็นการโฆษณาเครื่องสำอางที่ฝ่าฝืนกฎหมาย ทั้งนี้เนื่องจากการนำสารสกัดคอลลาเจน เข้าสู่ร่างกายเพื่อผลในการบำรุงผิวและลดริ้วรอยนั้น

ปัจจุบันทำได้ 2 วิธีคือ โดยการรับประทานในรูปแบบผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือฉีดเข้าใต้ผิวหนังชั้นหนังแท้ ซึ่งวิธีการรับประทานเป็นวิธีการที่นิยมมากกว่า

การรับประทานคอลลาเจนร่างกายจะไม่ได้รับประโยชน์อะไร เพราะร่างกายจะทำลายสารคอลลาเจนด้วยน้ำกรดในกระเพาะอาหารนั่นเอง ส่งผลให้คอลลาเจนถูกทำลาย หากท่านนิยมใช้วิธีการฉีดสารคอลลาเจนเข้าร่างกาย ต้องระวัง...บางคนมีอาการแพ้สารโปรตีนชนิดขั้นรุนแรงแบบช็อกเสียชีวิตได้ครับ

ทิ้งท้ายก่อนที่ท่านจะซื้ออะไรมารับประทาน ขอให้ท่านชั่งน้ำหนักข้อมูลด้านวิชาการที่ถูกต้องอย่าเชื่อแค่คำโฆษณาพาเสียตัง ...

เขียนโดย เภสัชกรสมชาย ละอองพันธุ์  ผู้ประสานงานวิชาการศูนย์พิทักษ์สิทธิผู้บริโภคสงขลา